ELIZA จุดเริ่มต้นของปัญญาประดิษฐ์ในการสนทนา
ELIZA ต้นแบบของ AI ในยุคปัจจุบันที่ปัญญาประดิษฐ์ (AI) มีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของเรา
การย้อนกลับไปศึกษาจุดเริ่มต้นของ AI จะช่วยให้เราเข้าใจถึงการพัฒนาและทิศทางของเทคโนโลยีนี้ได้ดียิ่งขึ้น
หนึ่งในโปรแกรมที่ถือเป็นต้นแบบของ AI คือ ELIZA ซึ่งถูกพัฒนาขึ้นในช่วงทศวรรษ 1960
ELIZA เป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่พัฒนาโดยศาสตราจารย์โจเซฟ ไวเซนบอม (Joseph Weizenbaum)
แห่งสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (MIT) ในปี ค.ศ. 1966 โปรแกรมนี้ถูกออกแบบมาเพื่อจำลองการสนทนา
ระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักร โดยใช้การจับคู่รูปแบบคำและการแทนที่ เพื่อสร้างความรู้สึกว่าโปรแกรมเข้าใจ
และตอบสนองต่อผู้ใช้อย่างมีความหมาย
การทำงานของ ELIZA การจำลองบทสนทนาแบบนักจิตบำบัด
หนึ่งในสคริปต์ที่มีชื่อเสียงที่สุดของ ELIZA คือ DOCTOR ซึ่งจำลองบทบาท
ของนักจิตบำบัดในแนวทางของ Carl Rogers ที่มักสะท้อนคำพูดของผู้ป่วยกลับไปยังผู้ป่วยเอง
เพื่อกระตุ้นให้ผู้ป่วยพูดถึงความรู้สึกและปัญหาของตนเอง
ตัวอย่างการสนทนาระหว่างผู้ใช้กับ ELIZA
- ผู้ใช้: ฉันรู้สึกเศร้าและกังวลมาก
- ELIZA: คุณรู้สึกเศร้าและกังวลมากหรอ?
การตอบสนองเช่นนี้ทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกว่าโปรแกรมเข้าใจความรู้สึกของพวกเขา แม้ว่าในความเป็นจริง
ELIZA จะไม่มีความเข้าใจที่แท้จริงเกี่ยวกับเนื้อหาที่ผู้ใช้พูดถึง
ผลกระทบและความสำคัญของ ELIZA
ELIZA ได้แสดงให้เห็นถึงความเป็นไปได้ในการสื่อสารระหว่างมนุษย์และเครื่องจักร และเป็นแรงบันดาลใจ
ให้กับการพัฒนาปัญญาประดิษฐ์ในด้านการประมวลผลภาษาธรรมชาติ (Natural Language Processing)
อย่างไรก็ตาม ศาสตราจารย์ไวเซนบอมรู้สึกประหลาดใจที่ผู้คนให้ความเชื่อถือและผูกพันกับโปรแกรมนี้มาก
จนถึงขั้นเปิดเผยความรู้สึกส่วนตัวกับ ELIZA
ปรากฏการณ์นี้นำไปสู่การเรียกว่า “ELIZA Effect” ซึ่งหมายถึงแนวโน้มที่มนุษย์จะมอบคุณลักษณะของมนุษย์
หรือความสามารถในการเข้าใจให้กับโปรแกรมคอมพิวเตอร์หรือเครื่องจักร แม้ว่ามันจะไม่มีความสามารถดังกล่าวจริงๆ
ELIZA กับการพัฒนา AI ในปัจจุบัน
แม้ว่า ELIZA ต้นแบบของ AI จะเป็นโปรแกรมที่เรียบง่ายเมื่อเทียบกับเทคโนโลยี AI ในปัจจุบัน
แต่แนวคิดและหลักการที่ใช้ใน ELIZA ได้วางรากฐานสำคัญสำหรับการพัฒนาระบบสนทนาและแชทบอทในยุคต่อมา
เช่น Siri, Alexa และ ChatGPT ที่เราใช้งานกันอยู่ในปัจจุบัน
การศึกษาประวัติของ ELIZA ช่วยให้เราเข้าใจถึงความก้าวหน้าและความท้าทายในการพัฒนา AI โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ในด้านการสร้างความสัมพันธ์และความเชื่อมั่นระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักร
